Δίκτυο Ριζοσπαστικής Οικολογίας

O ρόλος της ριζοσπαστικής οικολογίας

Ο χώρος της πολιτικής οικολογίας είναι ήδη από τα χρόνια της διάλυσης των Οικολόγων Εναλλακτικών (1993) συνέχεια πολυδιασπασμένος. Με την -όποια- παρουσία του από άτομα ή συλλογικότητες συνέβαλε στο «πρασίνισμα» του πολιτικού σκηνικού στην Ελλάδα, επιδρώντας τόσο στα προγράμματα των άλλων κομμάτων, όσο και στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών, μέσω Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και τοπικών κινήσεων.
Η ίδρυση των Οικολόγων Πράσινων στις αρχές της δεκαετίας του 2000, γέννησε νέες προσδοκίες: Για ένα χρονικό διάστημα συγκρότησαν έναν πράσινο πόλο ενδεχομένως πιο φτωχό σε στελεχιακό δυναμικό και σε παραγωγή πολιτικής, ο οποίος όμως στήριζε πολιτικά μια πιο ισχυρή κοινωνία πολιτών και ένα υπολογίσιμο εναλλακτικό κίνημα προσπαθώντας να εκφράσει και να συνθέσει απόψεις ανάμεσα στον περιβαλλοντισμό και την ριζοσπαστική οικολογία.
Ο πράσινος πόλος συγκροτήθηκε ουσιαστικά μετά την εκλογική επιτυχία του 2007,μέσα από τα καμμένα της Πάρνηθας και της Πελοποννήσου. Το 2009 οι Οικολόγοι Πράσινοι υιοθέτησαν ντε φάκτο ένα μάλλον «κεντροαριστερό» προφίλ με προμετωπίδα την πράσινη στροφή στην οικονομία, που έγινε αντιληπτή από το κοινό και από πολλά στελέχη του κόμματος, ως αντίστοιχη με την «πράσινη ανάπτυξη» του ΠΑΣΟΚ.
Το 2010-2012 ο χώρος των Ο.Π. ριζοσπαστικοποιείται κατ’ αντιστοιχία με την υπόλοιπη κοινωνία που βρέθηκε αντιμέτωπη με τις καταστροφικές πολιτικές των μνημονίων. Ταυτόχρονα, η νέα κοινωνική πραγματικότητα που δημιούργησε η κρίση, οδήγησε σε διαφορετικές οπτικές τον χώρο και η υποβόσκουσα αντίθεση μεταξύ μιας φιλελεύθερης και μιας ριζοσπαστικής οπτικής, εντάθηκε. Τα κυρίαρχα σημεία αντιπαράθεσης μεταξύ του φιλελεύθερου πράσινου πόλου και του ριζοσπαστικού/οικολογικού συνοψίζονται στα έξι παρακάτω σημεία:
α) οικονομική πολιτική και μνημόνιο,
β) αντιμετώπιση του δημοσίου τομέα,
γ) Ευρωπαϊκή Ένωση και ευρωπαϊκές πολιτικές,
δ) στάση απέναντι στις κοινωνικές αντιστάσεις/ συγκρούσεις,
ε) στάση απέναντι στην «πράσινη» ανάπτυξη και στις «πράσινες» επενδύσεις,
στ) σχέσεις με το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα.
Από το 2012 έως σήμερα, δεν υπήρξε καμιά επιπλέον πολιτική ανάλυση, καθώς στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μπήκε ο αγώνας για τον έλεγχο ενός θνήσκοντος μηχανισμού ενώ πραγματοποιήθηκαν αποχωρήσεις (κυρίως προς τα δεξιά – Ευρώπη Οικολογία, Χρυσόγελος-Πράσινοι) και «απενεργοποιήσεις» (κυρίως από τα αριστερά – Δίκτυο Ριζοσπαστικής Οικολογίας και μεμονωμένοι). Ειδικότερα κατά την ταραγμένη προεκλογική και μετά περίοδο, (αποχώρηση του ευρωβουλευτή από το κόμμα, αποχώρηση στελεχών όπως και του τέως ευρωβουλευτή από την ευρωλίστα, συμμαχίες με Πειρατές και Αγροτικό κόμμα), πρόσωπα και ομάδες, άλλες χωρίς οργανική σχέση με την πολιτική οικολογία, άλλες θεωρώντας την διαχείριση των ΟΠ κληρονομικό δικαίωμα, συγκρούστηκαν ως μηχανισμοί, αναπαράγοντας με τον τρόπο αυτό, την αδυναμία των ΟΠ να υπάρχουν και να παρεμβαίνουν στα μεγάλα ανθρωπιστικά και περιβαλλοντικά προβλήματα της κοινωνίας μας.
Ο χώρος της πολιτικής οικολογίας έχει de facto διαλυθεί, απενεργοποιηθεί, διασπαστεί ή/ και έχει κάνει διαμετρικά αντίθετες επιλογές. Οι Οικολόγοι Πράσινοι πλέον αποτελούν ένα πολύ μικρό τμήμα του με σοβαρά προβλήματα εσωστρέφειας και ανάλωσης στις εσωκομματικές εκλογές των οργάνων. Οι Πράσινοι-Αλληλεγγύη (Χρυσόγελος) είναι ένα προσωποκεντρικό κόμμα με απολιτίκ χαρακτηριστικά. Η Ευρώπη-Οικολογία αποτελεί ένα δεξιόστροφο κόμμα σε διάλογο με το φιλελεύθερο χώρο. Οι Οικολόγοι του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελούν πλέον διακριτή συνιστώσα ούτε συγκροτημένο πόλο. Η ελευθεριακή οικολογία και η κοινωνική οικολογία, δημιουργικές στον κοινωνικό τομέα αρνούνται πεισματικά να επενδύσουν στον πολιτικό.
Σήμερα όσοι και όσες πιστεύουμε σε ένα ριζοσπαστικό/οικολογικό πόλο, οφείλουμε να του δώσουμε συγκεκριμένο πολιτικό και κινηματικό περιεχόμενο. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν είναι το ίδιο για όλους. Οι πρώην σύντροφοι που συνεργάστηκαν /συνεργάζονται με τη Δράση και το Ποτάμι (Ευρώπη-Οικολογία, Πράσινοι-Χρυσόγελος), έχουν άλλες πολιτικές προτεραιότητες από εμάς. Την ίδια στιγμή στο κόμμα των Οικολόγων Πράσινων παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον για τη δημιουργία Δικτύου εναλλακτικής διακυβέρνησης. Αποτελεί πρόοδο η αναγνώριση της ανάγκης της πολιτικής οικολογίας να συμμετέχει ενεργά σε μια συμμαχία που θα προσπαθήσει να ανατρέψει τη σημερινή κατάσταση που ζούμε στην καθημερινότητα μας. Αποτελεί όμως και μειονέκτημα το γεγονός ότι αυτή η προσπάθεια πέρασε πολύ γρήγορα από την ουσία στο «διαδικαστικό». Πολύ μικρή σημασία έχει (για ένα κόμμα αυτού το μεγέθους) αν δημιουργηθεί ένα δίκτυο από προσωπικότητες ή από κόμματα. Στην πραγματικότητα μια εναλλακτική διακυβέρνηση απαιτεί σημαντική κινητοποίηση κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που ξεπερνούν και τον ίδιο το ΣΥΡΙΖΑ.
Η άρνηση της γραφειοκρατικοποίησης όπως τη ζήσαμε στους ΟΠ, η άρνηση της ταύτισης με κομματικές ίντριγκες και μηχανισμούς που μας οδήγησε σε κατασπατάληση δυνάμεων και ανάλωση πολύτιμης ενέργειας είναι προς την κατεύθυνση του ανοίγματος προς και της συνομιλίας με τμήματα της κοινωνίας, με τα οποία έχουμε πολλά κοινά. Οι εκατοντάδες και χιλιάδες συμπολίτες μας που βρέθηκαν στις πλατείες το 2011, που συγκρότησαν τοπικά κινήματα στις Σκουριές και στο Ελληνικό, που συγκροτούν αλληλέγγυες πρωτοβουλίες συνεργατικής οικονομίας είναι για εμάς προνομιακοί συνομιλητές. Με όλον αυτόν τον κόσμο έχουμε κοινές αναφορές την άμεση δημοκρατία και την μικρή κλίμακα, μπορούμε να μιλήσουμε για την από-ανάπτυξη και για το κίνημα της μετάβασης. Σε αυτούς βασίστηκαν οι Podemos, πολιτικό παιδί των αγανακτισμένων της Ισπανίας, και είναι αυτοί οι ίδιοι που σήμερα ενεργά ή μη παρακολουθούν ή συμμετέχουν στο ΣΥΡΙΖΑ με ή χωρίς αυταπάτες.
Είναι σημαντικό να συμβάλλουμε στον προσδιορισμό του πράσινου πόλου! Είναι όμως ακόμα σημαντικότερο να αισθανθούμε πολίτες αυτού του τόπου στοιχιζόμενοι στον αγώνα (με τον δικό μας τρόπο) για τη “δημιουργία ενός εναλλακτικού πόλου των κοινωνικών δυνάμεων”. Χωρίς τέτοιες δυνάμεις ελλοχεύει ο κίνδυνος οι ελπίδες των πολιτών να διαψευστούν μέσα στις πρώτες εκατό ημέρες της «κυβέρνησης της αριστεράς». Πρώτο θύμα πιθανώς να είναι το περιβάλλον (μικρό πολιτικό κόστος- ήδη πολλά έχουν ακουστεί για σχεδιαζόμενες εξορύξεις) και οι καινοτόμες-ριζοσπαστικές μορφές δημοκρατίας (με το πρόσχημα ότι παράγουν γραφειοκρατία και απαιτούν χρόνο). Η ανησυχία αυτή είναι έντονη στα πιο εναλλακτικά και ριζοσπαστικά κομμάτια του οικολογικού χώρου, της αριστεράς ακόμα και του ελευθεριακού/εναλλακτικού χώρου. Αυτές οι δυνάμεις θα πρέπει να συνεργαστούν και να προωθήσουν τη δική τους ατζέντα και να πιέσουν για μια κυβέρνηση της αριστεράς με οικολογικό πρόσημο.
Συμπερασματικά, η πολιτική συνεργασίας με την αριστερά οφείλει να θέσει ως στόχο τη δημιουργία ενός εναλλακτικού πόλου και κοινωνικών δυνάμεων που:
-       θα υπερασπίζονται την περιβαλλοντική βιωσιμότητα (δηλώνοντας την απόλυτη εναντίωση τους στις εξορύξεις, στα φαραωνικά έργα, στο ξεπούλημα δημόσιας γης και των ελεύθερων χώρων).
-       θα προωθούν τη μικρή κλίμακα και την αυτονομία σε όλα τα επίπεδα (θεσμική, πολιτιστική, ενεργειακή, διατροφική κ.ο.κ).
-       θα θέτουν ως στόχο τη διαχρονική επιβίωση της παγκόσμιας κοινότητας, τη βελτίωση των σχέσεων ανθρώπου προς άνθρωπο, ζώα και περιβάλλον.
-       θα αναγνωρίζουν ότι η πολιτική δεν ασκείται αποκλειστικά στο κοινοβούλιο (ούτε τα κόμματα είναι απλοί εκλογικοί μηχανισμοί) αλλά διαμορφώνεται από τις κοινωνικές δυνάμεις (εναλλακτικούς θεσμούς και κοινωνικά κινήματα).
Επομένως η ριζοσπαστική οικολογία θα χρειαστεί να δημιουργήσει δεσμούς πρωτίστως με τα πιο ριζοσπαστικά και εναλλακτικά κομμάτια της Αριστεράς, όχι με την κομμουνιστική έννοια αλλά ούτε με την παλιά ανανεωτική αριστερή έννοια. Η σύμπλευση με τη «πράσινίζουσα» σοσιαλδημοκρατία της ΔΗΜΑΡ ή ακόμα χειρότερα με το Ποτάμι, υποδηλώνει μια σταθερή κεντρώα – κεντροαριστερή επιλογή που καλύπτεται πίσω από το πρόσχημα «ούτε αριστερά ούτε δεξιά» κατατάσσοντας τους πράσινους πάντα στο μεσαίο χώρο (είτε σοσιαλδημοκρατικό- είτε μεταρρυθμιστικό). Αντίθετα η ριζοσπαστική οικολογία αποτελεί βασικό τμήμα του «κινήματος» αμφισβήτησης- διαμαρτυρίας. Με τον ίδιο τρόπο, στο διεθνή χώρο η ριζοσπαστική οικολογία θα πρέπει να τηρήσει αποστάσεις από τις σύγχρονες τάσεις των κεντρώων ευρωπαίων πρασίνων και να βρει νέους συμμάχους στα κινήματα άμεσης δημοκρατίας, από-ανάπτυξης και οικο-σοσιαλισμού που διαμορφώνονται στην Ευρώπη.

Η ανασυγκρότηση του οικολογικού κινήματος θα πρέπει να γίνει με βάση τις αρχές του οικολογικού κινήματος (άμεση δημοκρατία, κοινωνική αλληλεγγύη, από-ανάπτυξη, αντικαπιταλισμός). Μεσοπρόθεσμος στόχος μας είναι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις (πχ. μέσω θεματικών και τοπικών συνελεύσεων) για κοινωνικές και πολιτικές παρεμβάσεις στο πνεύμα των πλατειών και της ριζοσπαστικής οικολογίας.