Δίκτυο Ριζοσπαστικής Οικολογίας

Τι είναι το κομπόστ;

Το κομπόστ είναι μερικώς αποσυντεθειμένη ύλη.

Προέρχεται από τα φυτικά υπολείμματα του κήπου και της κουζίνας μας τα οποία η ίδια η φύση μετατρέπει σε ένα πλούσιο φυτόχωμα που χρησιμεύει για λίπασμα και βελτιωτικό εδάφους. Είναι αγνό, καθαρό και φυσικό.



Γιατί είναι ωφέλιμο; 

Ωφελεί το περιβάλλον – εξοικονομεί ενέργεια

• Τα φυτικά κατάλοιπα των κήπων και της κουζίνας συνιστούν το 30% του όγκου των σκουπιδιών που στέλνουμε στις χωματερές. Τα κατάλοιπα αυτά περιέχουν υψηλό ποσοστό υγρασίας. Με την κομποστοποίηση καταναλίσκεται λιγότερη ενέργεια για την αποκομιδή των απορριμμάτων αλλά και αποφεύγεται η εναπόθεσή τους σε χώρους απόρριψης.

• Χρησιμοποιώντας το δικό μας κομπόστ περιορίζουμε τη συλλογή τύρφης, η οποία επιβαρύνει ευαίσθητα οικοσυστήματα και έχουμε ένα ασύγκριτα ανώτερο προϊόν.

• Αποφεύγοντας τα ανόργανα υδατοδιαλυτά λιπάσματα, προστατεύουμε τον υδροφόρο ορίζοντα από τη ρύπανση, τις λίμνες και τις θάλασσες από το φαινόμενο του ευτροφισμού (υπερανάπτυξη της χλωρίδας με αποτέλεσμα την εξάντληση του οξυγόνου των υδάτων και τη συνακόλουθη θνησιμότητα της πανίδας).

• Χρησιμοποιώντας το δικό μας κομπόστ αποφεύγουμε τη χρήση πετροχημικών λιπασμάτων, η παραγωγή των οποίων ρυπαίνει την ατμόσφαιρα, ενώ η χρήση τους επιμολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα και εξαντλεί τους φυσικούς πόρους της Γης.

Εξοικονομεί χρήματα

•  Εξοικονομεί χρήματα από την αγορά χώματος και λιπασμάτων.

•  Μειώνει την κατανάλωση νερού διότι το κόμποστ βελτιώνει την ικανότητα του χώματος να συγκρατεί το νερό.

•  Λιγότερα απορρίμματα σημαίνουν λιγότερα δημοτικά τέλη για την αποκομιδή τους.

Βελτιώνει τον κήπο και τα φυτά

Το κομπόστ είναι φυσική οργανική ουσία η οποία επιστρέφοντας στο έδαφος το κάνει πιο εύφορο.

•  Βελτιώνει τη σύσταση του χώματος. Χαλαρώνει το σμικτό αργιλώδες χώμα και έτσι οι ρίζες εισχωρούν ευκολότερα στο έδαφος, ενώ βελτιώνει το αμμώδες έδαφος αυξάνοντας την απορροφητικότητά του.

•  Βοηθάει την ανάπτυξη των νέων φυτών.

•  Αναπληρώνει τα οργανικά θρεπτικά συστατικά του εδάφους τροφοδοτώντας το με χούμους.

•  Αυξάνει την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί το νερό.

•  Προστατεύει από την παγωνιά.

Σωστό χώμα → Υγιή φυτά → καθαρός αέρας

Πώς γίνεται;

Η κομποστοποίηση ακολουθεί τον βιολογικό κύκλο της Γης: ανάπτυξη και φθορά. Τα κλαδέματα του κήπου και τα φυτικά υπολείμματα από τις τροφές μας που αποτελούν το σωρό του κομπόστ γίνεται η τροφή για μικροοργανισμούς, μύκητες, βακτήρια, έντομα και ζωύφια τα οποία χρησιμοποιούν τον Άνθρακα (C) από τα ξερά φυτά για την ανάπτυξή τους. Ο άνθρακας οξειδώνεται μετατρεπόμενος σε διοξείδιο του άνθρακα (CΟ₂) με αποτέλεσμα να μειώνεται η μάζα και να εκλύεται θερμότητα κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης. Το άζωτο (Ν) είναι το βασικό συστατικό για τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών. Με αυτό τον τρόπο ανακυκλώνουν στον δικό τους οργανισμό τα θρεπτικά συστατικά από τα φυτά που αποσυντίθενται και τα επιστρέφουν με το κομπόστ πίσω στο έδαφος.

·          Βακτηρίδια. Για να χωνέψουν φαγητό που τους προσφέρουμε εκκρίνουν ένζυμα.

·          Μύκητες. Με τη βοήθεια των ενζύμων από τα βακτηρίδια διασπούν την κυτταρίνη των φρούτων και των λαχανικών και τον ιστό των ξύλων. Η τροφή (οργανική ουσία), ο αέρας και το νερό είναι απαραίτητα συστατικά για την επιβίωση των μυκήτων.

•  Γεωσκώληκες. Είναι οι βασικοί συντελεστές που μετατρέπουν την οργανική ουσία σε χούμους τρώγοντάς την και αποβάλλοντάς τη σε μορφή τρομερά ευεργετική για τα φυτά.

Από τι αποτελείται ο σωρός;

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΗΤΑΝ ΚΑΠΟΤΕ ΦΥΤΟ

«Πράσινα» και «καφέ»

Οι μικροοργανισμοί, δηλαδή οι παράγοντες που θα εκτελέσουν τη βιολογική διεργασία, χρειάζονται άνθρακα (C) για να τραφούν, ενώ το άζωτο (Ν) τους παρέχει τις πρωτεΐνες για να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιασθούν. Γι’ αυτό πρέπει να τους δώσουμε τη σωστή τροφή στη σωστή αναλογία.

Ν: «Τα πράσινα» ή πηγές ενέργειας παρέχουν το άζωτο. Εμπεριέχουν υψηλά ποσοστά υγρασίας και αποσυντίθενται γρηγορότερα.

(πράσινα φύλλα, φυτικά υπολείμματα κουζίνας, χόρτο κλπ.)

C: «Τα καφέ» ή δημιουργοί όγκου είναι οι φορείς του άνθρακα. Είναι ξηρά, εμπεριέχουν χαμηλό ποσοστό υγρασίας και αποσυντίθενται αργά.

(ξερά φύλλα, κομμένα ή θρυμματισμένα κλαδιά, πριονίδι, χαρτί κλπ.)

Για να αναπτυχθούν γρήγορα τα βακτηρίδια και να θερμανθεί ο σωρός -ένδειξη ότι άρχισε η κομποστοποίηση- πρέπει να έχουμε τη σωστή ισορροπία «πράσινων» και «καφέ». Σε όγκο μια καλή αναλογία για την ταχεία κομποστοποίηση είναι 3 μέρη «καφέ» προς 1 «πράσινα».

ΠΡΑΣΙΝΑ	ΚΑΦΕ
Υπολείμματα από λαχανικά (ωμά ή βρασμένα ΟΧΙ μαγειρεμένα/λάδια/ξύδια) Πράσινα φύλλα  Μαραμένα λουλούδια Υπολείμματα από καφέ και φίλτρο Φύλλα τσαγιού και φακελάκια Υπολείμματα από φρούτα Πολτό από χυμούς Κοπριά (μικρή ποσότητα ΜΟΝΟ από φυτοφάγα ζώα)	Ξερά φύλλα Κομμένα κλαδιά (μικρά κομμάτια)  Πριονίδι, Ροκανίδι (από ξύλο μη εμποτισμένο) Άχυρο Χαρτί (Θήκες αυγών, κύλινδρος ρολού τουαλέτας και κουζίνας, σακκούλες μανάβη, χαρτοκιβώτια τεμαχισμένα όλα σε περιορισμένες ποσότητες) Τσόφλια αυγού (Θρυμματισμένα)

Και ένας πίνακας υλικών που επιτρέπονται ή απαγορεύονται :

NAI

OXI

Φλούδια από φρούτα και λαχανικά (τεμαχισμένα) Φλούδια εσπεριδοειδών (λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια όχι μεγάλες ποσότητες μαζί, τα κρατάμε δίπλα και τα τοποθετούμε σταδιακά διότι αυξάνουν την οξύτητα του μείγματος)  Υπολείμματα από σαλάτες αφού ξεπλυθούν και στραγγιστούν Φυτικά υπολείμματα όπως ξερά φύλλα, βλαστοί, κλαδιά, γκαζόν κλπ. Καπνός Φλούδια ξηρών καρπών (σπασμένα) Κουκούτσια ελιών Στάχτη από τζάκι (συνιστάται να προστίθεται στο κομμένο γκαζόν γιατί απορροφάει την υπερβολική υγρασία) Τσουκνίδα πριν βγάλει σπόρους (εξαιρετική πηγή αζώτου) Χώμα που δε χρησιμοποιείται (σε μικρές ποσότητες διότι επιβραδύνει την αποσύνθεση) Δημητριακά Φύκια Πριονίδι (Εξαιρετική πηγή άνθρακα C) Υπολείμματα βοτάνων από ροφήματα και κατακάθια καφέ (όλων των ειδών) και φίλτρα Τσόφλια αυγών (θρυμματισμένα, Εξαιρετική πηγή ασβεστίου Ca )

Φύλλα ευκαλύπτου (είναι τοξικά) Φύλλα συκιάς  Πευκοβελόνες (μέχρι ποσοστό 10% δεν βλάπτει) Νοβοπάν Χαρτί με χρώμα ή μελάνι Κρέας και ζωικά προϊόντα γενικώς Λάδι Γαλακτοκομικά Πλαστικά Μέταλλα Χημικά (ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα κλπ.) Περιττώματα σκύλων Άρρωστα φύλλα ή φυτά και ζιζάνια

Να μην ξεχνάτε:

•  Όσο πιο τεμαχισμένα ή θρυμματισμένα είναι τα υλικά που συνιστούν το σωρό, τόσο γρηγορότερα θα γίνει το κομπόστ.

•  Μη βάζετε στο σωρό υλικά που έχουν υποστεί χημική επεξεργασία.

•  Όσο πιο πλούσια τα υλικά που αποτελούν το σωρό (ποικιλία) τόσο πλουσιότερο σε θρεπτικά συστατικά θα είναι και το κομπόστ σας.

•  Το κομμένο γκαζόν επειδή έχει πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας μπορεί να δημιουργήσει αναερόβια ζύμωση με αποτέλεσμα τη δυσοσμία του σωρού. Είναι λοιπόν προτιμότερο πριν το ρίξετε στον κάδο να το απλώσετε να ξεραθεί κάπως και μετά να το αναμείξετε με τα υπόλοιπα υλικά.

Πώς σχηματίζουμε το σωρό; 

Όποιοι έχουν μεγάλο κήπο επιλέγουν ένα χώρο σχετικά σκιερό το καλοκαίρι  διότι αναπτύσσονται υψηλές θερμοκρασίες μη επιθυμητές αλλά προφυλαμένο από το βοριά, προσήλιο το χειμώνα.  

Πώς να φτιάξετε το σωρό & Πώς να ανακατέψετε το σωρό

1.      Μαζέψτε τα οργανικά υπολείμματα της κουζίνας πράσινα που περιγράψαμε παραπάνω σε ένα μικρό κάδο. Τεμαχίστε τα μεγάλα και ογκώδη υλικά σε μικρότερα κομμάτια ούτως ώστε να αναπτυχθούν περισσότεροι μικροοργανισμοί και να επιταχυνθεί η διαδικασία.

2.      Αναμείξτε με ξερά φύλλα, κομμένα κλαδάκια κλπ.  καφέ και αυτά τεμαχισμένα σε αναλογία 3 καφέ προς 1 πράσινα, τοποθετήστε το μίγμα στον κάδο και ανακατέψτε καλά με ένα φτυάρι ή με μια τσουγκράνα.

3.      Ελέγξτε την υγρασία του σωρού. Το μίγμα πρέπει να είναι τόσο υγρό ώστε να μη στάζει, όπως ένα καλά στυμμένο σφουγγάρι. Αν είναι πολύ υγρό προσθέστε καφέ ώστε να απορροφήσουν την υγρασία. Αν είναι ξηρό ψεκάστε με νερό.

4. Κάθε 6 με 8 μέρες  ανακατέψτε το σωρό σας για να ελέγξετε την υγρασία. Έτσι επιτυγχάνεται ο σωστός αερισμός και η ανάμειξη του υλικού από τις άκρες στο κέντρο όπου η θερμοκρασία είναι υψηλότερη. Όχι όμως συχνότερα, διότι διακόπτεται η διαδικασία.

Πώς να επιτυγχάνετε την αποσύνθεση

Οι σημαντικότεροι παράμετροι είναι οι εξής:

•  Το μέγεθος των συστατικών:

Αν τα συστατικά είναι πολύ μεγάλα επιβραδύνεται η αποσύνθεση.

•  Η σωστή αναλογία των υλικών και η συχνή ανάδευση:

Τυχόν δυσοσμία σημαίνει είτε το ποσοστό πράσινων είναι υψηλότερο του δέοντος οπότε η σύσταση του σωρού γίνεται γλοιώδης, είτε ότι ο αερισμός είναι ελλιπής. Το πρόβλημα λύνεται αν προσθέσετε καφέ ώστε να απορροφηθεί η υπερβάλλουσα υγρασία και ανακατέψετε καλά το σωρό ώστε να βελτιωθεί ο αερισμός.

•  Η σωστή υγρασία:

Σε περιόδους μεγάλης ζέστης μπορεί να χρειαστεί να καταβρέξετε το σωρό. Για να διατηρήσετε τη σωστή υγρασία πρέπει το καπάκι του κάδου να είναι κλειστό.

•  Ο σωστός αερισμός:

Οι μικροοργανισμοί που προκαλούν την ταχεία αποσύνθεση χρειάζονται οξυγόνο για να δράσουν. Επομένως ο σωρός πρέπει να είναι πορώδης για να αερίζεται σωστά. Καθώς αποσυντίθεται κατακάθεται μειώνοντας την κυκλοφορία του οξυγόνου. Η συχνή ανάδευση και η προσθήκη καφέ υλικών που δημιουργούν όγκο βελτιώνει τον αερισμό.

Έτοιμο κομπόστ!

Η διαδικασία που περιγράψαμε χρειάζεται περίπου 4-6 μήνες. Αν οι παρεμβάσεις σας είναι σπανιότερες, τότε η διαδικασία θα διαρκέσει περισσότερο. Το έτοιμο κομποστ έχει σκούρο χρώμα, θρυμματίζεται εύκολα, έχει μια ευχάριστη μυρωδιά νωπού χώματος και δεν αναγνωρίζεται κανένα από τα αρχικά του συστατικά. Αν χρησιμοποιηθεί για φύτευση σπόρων ή νεαρών φυτών χωρίς να αναμειχθεί με απλό χώμα κήπου, πρέπει να έχει ωριμάσει για τουλάχιστον 4-6 μήνες.

Το ώριμο κομπόστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κήπο ή στις γλάστρες οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Δεν υπάρχει κίνδυνος η δόση να είναι υπερβολική διότι τα θρεπτικά συστατικά απελευθερώνονται σιγά-σιγά στο έδαφος.

Αν το κομπόστ δεν έχει πλήρως ωριμάσει μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εδαφοκάλυψη (mulch) στον κήπο ή στις γλάστρες. Είναι πολύ ωφέλιμο για τα φυτά διότι τα προστατεύει από το κρύο το χειμώνα και τη ζέστη το καλοκαίρι, διατηρεί το χώμα υγρό και εμποδίζει την ανάπτυξη των παρασίτων. Αλλά προσέξετε να μην έρθει σε επαφή με τις ρίζες, σπόρους και τα νέα φυτά.

Το ώριμο κομπόστ πρέπει να χρησιμοποιείται σύντομα διότι ενόσω παραμένει εκτεθειμένο χάνει σιγά-σιγά άζωτο. Μην το αφήνετε εκτεθειμένο αλλά προστατέψτε το από τον ήλιο και τη βροχή.

Μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως μαγιά για το σωρό που θα φτιάξετε την επόμενη χρονιά λόγω των μικροοργανισμών που περιέχει.

Και ο κύκλος της ζωής συνεχίζεται…

Πού και πώς χρησιμοποιείται;

•  Βελτίωση του εδάφους

Το φθινόπωρο σκάψτε το χώμα και αναμείξτε με κομπόστ πάχους 2 εκ. Επίσης χρησιμοποιήστε το σε μίγμα χώματος για φύτευση νέων φυτών.

•  Λουλούδια

Την άνοιξη αναμείξτε το επιφανειακό χώμα των παρτεριών ή των γλαστρών σας με κομπόστ ή αφήστε το επάνω για προστασία από τα ζιζάνια και διατήρηση της υγρασίας (εδαφοκάλυψη).

•  Γκαζόν

Όταν φυτεύετε καινούργιο γκαζόν ρίξτε κομπόστ πάχους 6 εκ. και σκαλίστε το σε βάθος τουλάχιστον 11 εκ. πριν σπείρετε. Στο ήδη υπάρχων ρίξτε 2 εκ. στα φαλακρά σημεία και σκαλίστε.

•  Φύτεμα δέντρων

Όταν φυτεύουμε δέντρα ρίχνουμε μόνο μικρή ποσότητα κομπόστ κοντά στις ρίζες αλλιώς το ριζικό σύστημα δεν θα εισχωρήσει σε βάθος για να βρει θρεπτικές ουσίες. Τοποθετήστε το κομπόστ κυκλικά στην επιφάνεια γύρω από το δέντρο χωρίς να εφάπτεται στον κορμό.

•  Δέντρα

Στα ήδη υπάρχοντα δέντρα και θάμνους το κομπόστ υποκαθιστά το φυσικό περιβάλλον του δάσους όπου η οργανική ύλη από μόνη της πέφτει γύρω από το δέντρο. Βάλτε λοιπόν και σεις κομπόστ πάχους 2-3 εκ. γύρω από το δέντρο αφήστε την περιοχή γύρω από τον κορμό.

•  Λαχανόκηπος

Τοποθετήστε μπόλικο κομπόστ το φθινόπωρο στο παρτέρι και σκαλίστε το την άνοιξη εάν έχετε αρκετή ποσότητα ή ρίξτε μια χούφτα στο λάκκο όταν φυτεύετε.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ & ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΔΟ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Κομπόστ από φύλλα

Μαζέψτε τα ξερά φθινοπωρινά φύλλα, αναμείξτε τα με λίγο κομμένο γκαζόν και πράσινα από τον κήπο σας. Αν είναι στεγνά βρέξτε τα και αφήστε τα σε μέρος του κήπου και αυτά κάποτε θα ξαναγίνουν τροφή για τα φυτά σας.

Μπορείτε επίσης να αφήνετε μια ποσότητα φύλλων γύρω από τα δέντρα σας ή τα φυτά σας ώστε να ενσωματωθούν επιτόπου στο έδαφος (επιφανειακή κομποστοποίηση).Το χειμώνα προστατεύουν τις ρίζες από τον παγετό και το καλοκαίρι μειώνουν τη θερμοκρασία του εδάφους και διατηρούν καλύτερα την υγρασία.

Κομπόστ σε σάκους απορριμμάτων 

Αν δεν έχετε μεγάλες ποσότητες φύλλων, μπορείτε να βάλετε όσα έχετε σε ένα μεγάλο μαύρο σάκο απορριμμάτων αφού τα βρέξετε (θυμηθείτε το στυμμένο σφουγγάρι) και να τον δέσετε. Καλό είναι να προσθέσετε λίγο χώμα και κάποιο οργανικό λίπασμα (όπως κοπριά, κομπόστ) ώστε να επιτύχετε την κομποστοποίηση. Την άνοιξη το κομπόστ θα είναι έτοιμο! Αντί τα φύλλα να πάρουν τη γνωστή οδό της χωματερής, στην ίδια «συσκευασία» αποδεικνύονται ευεργετικά για τον κήπο.

Κομμένο χόρτο

Το χόρτο πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ ως συστατικό του κομπόστ διότι μπορεί να μετατραπεί σε γλοιώδη μάζα. Σε μετρημένες ποσότητες όμως (όχι παραπάνω από το 1/3 του σωρού) αποτελεί πράσινο υλικό για το σωρό διότι αποσυντίθεται γρήγορα.

Μπορούμε να αφήσουμε τμήμα του κομμένου χόρτου επάνω στο ίδιο το γκαζόν διότι περιέχει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Σε 7-14 μέρες αφομοιώνεται με το έδαφος και χρησιμεύει ως πρώτης τάξεως λίπασμα πλούσιο σε άζωτο διατηρώντας το γκαζόν σας πράσινο και υγιές.

Συμπέρασμα: Μη πετάτε υπολείμματα του κήπου σας και της κουζίνας (ό,τι προαναφέραμε). Είναι ένας θησαυρός που δεν πρέπει να πάει χαμένος. Κάτι ξέρει η φύση που ρίχνει τα φύλλα κάτω από τα δέντρα. Τα δάση αυτολιπαίνονται με φυσικό τρόπο!

ΑΠΟΡΙΕΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΒΛΗΜΑ	ΑΙΤΙΑ	ΛΥΣΗ
Δυσοσμία	Υπερβολική υγρασία Έλλειψη οξυγόνου	Αναδεύστε το σωρό και προσθέστε ξερά και πορώδη υλικά  (καφέ) Αναδεύστε το σωρό
Ο σωρός δεν θερμαίνεται	Υπερβολικά μικρός Έλλειψη υγρασίας  Ελλιπής αερισμός Έλλειψη αζώτου	Μεγαλώστε το σωρό Προσθέστε νερό αναδευόντας το σωρό  Αναδεύστε το σωρό Προσθέστε πηγές αζώτου όπως φρέσκο χόρτο κ.λπ. (πράσινα)
Ο σωρός είναι υπερβολικά ζεστός	Σωρός υπερβολικά μεγάλος Έλλειψη αέρος	Μικρύνετε το σωρό Αναδεύστε το σωρό
Μυγάκια	Φυσιολογικό	Είναι απολύτως αβλαβή
Σκουλήκια	Φυσιολογικό	Βασικοί συντελεστές της κομποστοποίησης

 www.karditsanews.gr