Δίκτυο Ριζοσπαστικής Οικολογίας

Οι επιπτώσεις  από την εμπέδωση μνημονιακών πολιτικών

Του Κώστα Παπακώστα*

Οι προερχόμενοι από την Μαρξιστική Αριστερά έχουμε υποστεί ένα συντριπτικό κάταγμα-πραγματική εξάρθρωση- από αυτές τις πολιτικές διεργασίες πολιτικού λόγου και οράματος που είχαμε οικοδομήσει όλα αυτά τα χρόνια, διότι για μια ακόμη φορά έχει επαναληφθεί το γνωστό μότο και του προηγούμενου αιώνα. Δηλαδή από μια φάση πολιτικής και κοινωνικής διέγερσης “εξέγερσης” ακολούθησε για νιοστή φορά μια ήττια και πάλι μια διαδικασία παλινόρθωσης της τάξης. 

Μετά από μια διαδικασία η οποία χαρακτηρίζεται και χρωματίζεται από αυτό που ονομάζεται «πολιτική μετάλλαξη» του ΣΥΡΙΖΑ ή κατά άλλους συνθηκολόγηση ή κατά κάποιους άλλους αυτομόληση, κατά την προσωπική μου άποψη πρόκειται περί μετάλλαξης, η οποία είχε κι έναν σταδιακό χαρακτήρα στο χρόνο και η οποία είχε αποκτήσει ραγδαία χαρακτηριστικά, με αποκορύφωμα αυτό που συνέβη το καλοκαίρι, κατά το οποίο απότοκος αυτής της μετάλλαξης ήταν το 3^ο μνημόνιο και η τοποθέτηση μιας κοινωνικά και πολιτικά καταστροφικής υπόθεσης η οποία είναι η ΤΙΝΑ (there is not alternative), που ορίζει πως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο παρά να είμαστε ανάμεσα σε δύο σιδηροτροχιές, σε κάποιους τρόπους πολιτικής συμπεριφοράς από τους οποίους δεν μπορούμε να παρεκκλίνουμε καθόλου.

Τα βασικότερα χαρακτηριστικά αυτής της πολιτικής μετάλλαξης και συνθηκολόγησης του καλοκαιριού είναι οι δύο θεμελιακές αντιθέσεις που υπάρχουν σε αυτή την κοινωνία, που είναι: η κεφαλαίου-εργασίας και η αντίθεση κεφαλαίου-φύσης οι οποίες, κατά τη γνώμη μου, είναι δύο αντιθέσεις με ισάξια βαρύτητα. Το κοινωνικό και το πολιτικό υποκείμενο υπέστησαν μια ήττα η οποία θα καθοριστεί στο επόμενο διάστημα, καθώς μιλάμε για μια ποιοτική εμβάθυνση της εκμετάλλευσης του ανθρώπου και της φύσης από αυτό που ονομάζεται “αστισμός” στην Ελλάδα και είναι κυρίαρχο. Δύο είναι και τα γνωρίσματα αυτής της περιόδου. Δηλαδή η ολοκληρωτική επικράτηση των αγορών-κέρδους και η ιδιώτευση, από τη μία μεριά, και από την άλλη το μεγάλο πλήγμα που έχουν υποστεί όλες οι μορφές κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης, οι οποίες οραματίζονται ότι ένας άλλος κόσμος μπορεί να είναι εφικτός.

Μια βασική κατεύθυνση των πραγμάτων για το επόμενο διάστημα, δηλαδή ποιος θα είναι ο τρόπος με τον οποίο θα εξελιχθούν τα πράγματα και ποιο είναι και το μότο της κυβέρνησης και πώς προσπαθεί να δημιουργήσει όρους και προϋποθέσεις για να ωθήσει τα πράγματα. Το μότο είναι το γνωστό που ακούγεται και από τα ΜΜΕ και από δηλώσεις διάφορων αξιωματούχων της κυβέρνησης και από τον διεθνή παράγοντα (κουαρτέτο)… η επιστροφή στην ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει δηλαδή πως πρέπει να μπούμε σε μια διαδικασία επανεκκίνησης της συσσώρευσης με έναν τρόπο μονοδιάστατο κι έχει έναν ποσοτικό χαρακτήρα μιας αέναης μεγέθυνσης. Τα βασικά του γνωρίσματα κατά το επόμενο διάστημα θα είναι η λιτότητα, η απαξίωση του χώρου της εργασίας και η κατεδάφιση των εναπομεινάντων εργασιακών σχέσεων, η περαιτέρω ελαστικοποίηση των κοινωνικών δικαιωμάτων, η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και η απαξίωση/καταστροφή των κοινωνικών υπηρεσιών/αγαθών αλλά και γενικότερα αυτών που λέμε “κοινά αγαθά”, η εμπορευματοποίηση των κοινών και των φυσικών διαθέσιμων. Η καταστροφική απελευθέρωση σε διάφορες λειτουργίες κι εκμεταλλεύσεις που σχετίζονται με τη φύση και βέβαια η συρρίκνωση των δημοκρατικών δικαιωμάτων, το κράτος της συνεχούς έκτακτης ανάγκης που έχουμε μπροστά μας, η περαιτέρω και μεγαλύτερη αναβάθμιση του ακροδεξιού λόγου, η μεγέθυνση καταστάσεων εξαίρεσης κ.λπ.

Λόγω του ειδικού ενδιαφέροντος του αποψινού ακροατηρίου για το χώρο της οικολογίας σε βάθος, θα λέγαμε ότι οι επιπτώσεις που θα υπάρξουν από την εμπέδωση μνημονιακών πολιτικών θα είναι οι ακόλουθες: α) Το φυσικά εξελισσόμενο μέσα από μια φυσική συνέχεια από τις προηγούμενες κυβερνήσεις και καταστάσεις είναι η διάλυση δομών και υπηρεσιών, πολλές φορές με νομοθετικές πρωτοβουλίες και ρυθμίσεις που συσχετίζονται με τη συγκεκριμένη θεματολογία, β) Η πλήρης αποδιάρθρωση και η απαξίωση των ελεγκτικών μηχανισμών. Π.χ. οι πολ. μηχανικοί βιώνουν καταστάσεις απόλυτης ασυδοσίας και καμιάς δυνατότητας οργανωμένης παρέμβασης σε ό,τι αφορά το χτιστό και το άχτιστο περιβάλλον, πια τακτοποιούν αυθαίρετα -ως μόνη απασχόληση- με την ιδιότητα του “τακτοποιητή αυθαιρέτων” και καταστρατήγησης κάθε πλαισίου νομοθετικού που αφορούσε αυτά τα περιβάλλοντα και το οποίο χτίστηκε στην Ελλάδα με αγώνες από τη δεκαετία του ’50, γ) Η περιστολή, η συρρίκνωση και η αποδόμηση κάθε προστατευτικού και κανονιστικού στοιχείου που διέπει την κοινωνία π.χ. από την ορεινή Ναυπακτία ως το Καρπενήσι η διαδρομή των 150Km διέρχεται μέσα από ένα καταπληκτικό ελατόδασος, το οποίο δεν ελέγχεται από κάποια δασική υπηρεσία ή άλλο κρατικό φορέα και είναι ανεξέλεγκτο το κυνήγι, το ψάρεμα, ανεξέλεγκτη καταστροφή φυτών και ειδικά των φαρμακευτικών και γενικά η κατάσταση χαρακτηρίζεται από μια απίστευτη ασυδοσία η οποία πλέον καθημερινά εξαπλώνεται και η κατάσταση χειροτερεύει.

Η απορύθμιση αυτή και η αποδιοργάνωση του χωρικού σχεδιασμού, της προστασίας των υδάτων, της βιοποικιλότητας, της διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, απουσία οποιουδήποτε βαθμού μητροπολιτικού σχεδιασμού, οι δομές για προστατευόμενες περιοχές π.χ. συνθήκη Ραμσάρ, οι εθνικοί δρυμοί καθημερινά αποδομούνται ή εξαφανίζονται και γενικώς υπάρχει μια κατάσταση εξάρθρωσης πολιτικής, θεσμικής και κοινωνικής. Επίσης αυτό που χαρακτηρίζει την κατάσταση είναι μια γεωπολιτική αφήγηση περί ενεργειακών κόμβων, κατασκευής πολύ μεγάλων δικτύων, κατασκευής φαραωνικών υδροηλεκτρικών έργων όπως αυτά της Μεσοχώρας ή του Αώου ποταμού. Γενικά έχει αναπτυχθεί ένα ιδεολόγημα το οποίο είναι της εξίσου νέας εθνικής ιδέας που δεν είναι άλλο από τον «εξορυκτισμό» πάσης φύσεως. Δηλαδή εξορύξεις πετρελαίων μέσα σε φυσικά περιβάλλοντα παγκόσμιας κληρονομιάς, εξορύξεις χρυσού όπου καταστρέφονται αρχέγονα δάση και προωθείται έτσι, με έναν τρόπο ληστρικό, ένα καθεστώς μη επιστρεπτέας καταστροφής και όξυνσης των καταστάσεων κρίσεων του περιβάλλοντος και πολλές φορές με έναν ακραίο συγκεντρωτικό τρόπο.

Τα επίδικα της σημερινής περιόδου, που μπορούν να οικοδομήσουν όρους και προϋποθέσεις κατάλληλες για να επανακινήσουν και να επανέλθουν στο προσκήνιο διαφορετικές πολιτικές, τα πολιτικά και τα κοινωνικά κινήματα κ.λπ. Έχουμε μπροστά μας πέντε πολύ μεγάλες θεματολογίες στις οποίες θα πρέπει να συστρατευθούν όλες οι δυνάμεις για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Πρώτο είναι η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας (ΤΑΙΠΕΔ και όλου του θεσμικού πλαισίου fast track το οποίο έχουν οικοδομήσει) και να προσπαθήσουμε να ορθώσουμε ανάστημα για την προστασία των δημόσιων χώρων. Έχουμε πολλά μέτωπα τέτοια, ειδικά στην Αττική είναι το Ελληνικό, το παράκτιο μέτωπο, ο αστέρας στη Βουλιαγμένη, το μητροπολιτικό πάρκο στου Γουδή, το ολυμπιακό κέντρο Γαλατσίου μέσα στο κτήμα του Βεΐκου και γενικότερα εκτάσεις οι οποίες είναι υψηλής οικολογικής και πολιτιστικής αξίας. Δεύτερο είναι η απόθεση όλων των μεγαλοεργολαβικών σχεδίων για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Αν υπήρξε μια θεματολογία το προηγούμενο διάστημα στην οποία κάτι επιχειρήθηκε να γίνει, το οποίο βλέπουμε να εξαρθρώνεται τελευταία, είναι ότι μπήκε με πραγματικούς όρους κάποια στιγμή η οικοδόμηση μιας πολιτικής η οποία ήταν στον αντίποδα των προηγούμενων. Δηλαδή το να μπει η διαδικασία των απορριμμάτων με τον σωστό τρόπο όπως είναι το θεσμικό πλαίσιο, από το οποίο υποτίθεται διέπεται και η συγκρότηση της Ε.Ε., δηλαδή να ξεκινήσουμε από αυτό το οποίο λέγαμε εξοικονόμηση - διαλογή στην πηγή – επανάχρηση -ανακύκλωση - υγειονομική ταφή. Το τελευταίο διάστημα επανέρχονται πλέον γιγαντιαίες διαστάσεις διαχείρισης σύμμικτων απορριμμάτων, όπως επίσης μπαίνει δειλά δειλά το ζήτημα της ταφής. Τρίτο είναι το ΟΧΙ που πρέπει να ορθώσουμε απέναντι στις εξορύξεις και των υδρογονανθράκων και μάλιστα με αυτές τις συνθήκες που παρουσιάζονται της απόλυτης ασυδοσίας, που συνεπάγεται αυτή η κρίση στην οποία βρισκόμαστε μπροστά, που είναι κρίση και μνημονιακής επιτήρησης και προώθησης μεγάλων ενεργειακών project όπως είναι αυτό των αγωγών, η εξάπλωση μιας βιομηχανικής κλίμακας ιδιωτικών ΑΠΕ που ορθώνονται, ως κακοήθεις όγκοι, σε χώρους φυσικού κάλλους όπως είναι ο ορεινός όγκος της Ελλάδας με τα τεράστια υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Τέταρτο είναι το ΟΧΙ στην διάλυση του δημόσιου χωρικού, περιβαλλοντικού και παραγωγικού σχεδιασμού, την υποταγή δηλαδή στην ιδιωτία και στους επενδυτές. Τέτοια κινήματα υπάρχουν π.χ. αυτό του Κυπαρισσιακού κόλπου, στον Ασωπό, η ακύρωση των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων στην Β. Ελλάδα. Οι Σκουριές ειδικά αποτελούν ένα εμβληματικό παράδειγμα γιατί υπάρχει όλη η γκάμα της παθογένειας της ελληνικής κοινωνίας, ξεκινώντας από την υφαρπαγή γης, περνούμε στην εκποίηση της γης αυτής, φτάνουμε ύστερα στην αντίληψη που μας διέπει ως κράτος και ως αστισμός και ως κυριαρχία στην Ελλάδα ο οποίος είναι ο ακατάσχετος εξορυκτισμός, προχωρούμε ύστερα στην εμπέδωση αυτού μέσα από προωθήσεις έργων τα οποία έχουν μη επιστρεπτέες καταστροφικές συνέπειες και καταλήγουμε στον αυταρχισμό, την καταστολή, τη φοροασυλία και βέβαια στη διαπλοκή… σε αυτό δηλαδή το φάσμα που καθορίζει σήμερα ποιο είναι το επιφαινόμενο της ελληνικής κυριαρχίας. Να μην ξεχνούμε όμως πως το επόμενο μεγάλο στοίχημα είναι η εμπορευματοποίηση ενός άλλου κοινού αγαθού-του νερού, όπου θα επιχειρηθεί να περάσει στη σφαίρα της ιδιωτίας, θα επιχειρήσουν να εξαντλήσουν τους πόρους, να υποβαθμίσουν την ποιότητά του, να αυξήσουν την τιμή του και να μειωθεί η προσβασιμότητα σε αυτό το αγαθό.

* Ο Κώστας Παπακώστας προέρχεται από την ομάδα Ποδονίφτης. Η ομιλία εκφωνήθηκε στην εκδήλωση του ΔΡΟ με θέμα "Τρίτο μνημόνιο και η πορεία της πολιτικής Οικολογίας".